The International Organisation of la Francophonie (OIF/ Organisation Internationale de la Francophonie) is an international institution established in 1970 and aimed at strengthening and promoting the French language and universal values.
The organisation has 54 full members, 7 associate and 27 observer states. In 32 of these countries, French language has the status of an official language or the second official language. The combined population of countries involved in the OIF is 900 million, of which 274 million are French speaking. The countries involved in the OIF are spread across the five continents. It should be noted, that more than one third of the UN Member states are members of this organisation (official website address: www.francophonie.org).
The International Organisation of la Francophonie considers its primary mission promoting peace, democracy and the human rights, French language and cultural and linguistic diversity, supporting education and training, promoting cooperation with the Office for Sustainable Development, intensifying the dialogue between cultures and civilisations, enhancing the solidarity among member states and governments through multilateral cooperation aimed at strengthening their economic growth.
To do this the OIF develops cooperation programs in the various areas.
The decision-making body of la Francophonie is the Summit - the meeting of heads of French-speaking states and governments, which is convened every two years. The OIF Secretary General plays a key role in the institutional framework of la Francophonie.
It should be emphasized, that the multilateral cooperation in the area of la Francophonie is carried out by the OIF and its four instruments: the Francophone University Agency (Agence Universitaire de la Francophonie - AUF), TV5Monde international TV channel, Senghor University of Alexandria, (Université Senghor d'Alexandrie) and International Association of French-speaking Mayors (Association Internationale des Maires Francophones - AIMF).
The International Organization of la Francophonie has an advisory body - the Parliamentary Assembly of la Francophonie (APF). It represents the interests and expectations of the French speaking peoples in the executive bodies of OIF, aiming at promoting democracy and the rule of law in these countries and protecting human rights within the Francophone society.
The APF has 52 members, 14 associate members and 17 observer countries.
The 17th Francophonie Summit was held in Yerevan on 07-12 October 2018.
In terms of the participation of States and Governments, a total of 75 out of 84 OIF States and Governments participated in the Summit.
Nearly 100 delegations of states and governments of the International Organization of La Francophonie participated in the Summit, of which 35 delegations were led by Presidents and Prime Ministers, by Vice-Presidents and Deputy Prime Ministers, representing 35 delegations represented at a very high level.
Living Together, Vivre ensemble, was the main theme of the work of the Summit.
The large Francophone family expands at the end of the Summit: The Gambia, Ireland, Malta and Louisiana join the International Organization of La Francophonie (OIF) with the status of observers, while the United Arab Emirates, Kosovo and Serbia move from observer to associate member status. The OIF now has 88 states and governments: 54 members, 7 associate members and 27 observer countries.
At the end of the Summit, H.E Mrs. Louise MUSHIKIWABO, Minister of Foreign Affairs of Rwanda, was elected by the Heads of State and Government as Secretary General of La Francophonie for a four-year term, from 01 January 2019, replacing Mrs. Michaelle JEAN.
Armenia will chair the summit for the next two years until the 18th Summit of French-speaking Heads of State and Government to be held in Tunis, Tunisia, in 2020, the 50th anniversary of the International Organization of the Francophonie.
1. Participation of Armenia in the structures of la Francophonie
In 2003, at the Ouagadougou Summit (Burkina Faso), Armenia was granted an observer status in the OIF, and later, in October 2008, at the Summit of Quebec (Canada), it became an Associate Member of the International Organisation of la Francophonie.Foreign Minister of Armenia Edward Nalbandian actively participates in the Ministerial Conferences of la Francophonie, and starting from the Quebec Summit in 2008, ex officio ensures the presence of Armenia in the meetings of the supreme bodies of la Francophonie.After Armenia received the status of an associated member, the Foreign Minister of Armenia appointed a special adviser in order to coordinate the Francophone initiatives, Armenia also has its representative in the Permanent Council of la Francophonie. He is actively involved in the activities of various Francophone agencies, including by chairing the Cooperation and Planning Committee in 2015-2017.An important role in strengthening of the relations between Armenia and the OIF played the official visit of the General Secretary of the International Organisation of la Francophonie Mr. Abdou Diouf to Armenia in April 2010.At the 13th Summit of la Francophonie in Montreux (Switzerland), in October 2010, the heads of Member states and governments of la Francophonie, for the first time, expressed their position on the Nagorno Karabakh conflict, in the adopted Resolution on Crisis Situations, Crisis Recovery and Peacebuilding in La Francophonie, which particularly states:"Affirm our full support to the efforts of the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group with a view to the peaceful settlement of the Nagorno-Karabakh conflict.Call on all of the parties in the conflict to refrain from any attempt to use threats or force that might compromise the future of the peace process and negotiations on the basis of the principles proposed by the Minsk Group co-chairs as an indivisible whole, as the foundation of a balanced and lasting solution to this conflict."At the Summit of la Francophonie in Kinshasa (Democratic Republic of Congo), in October 2012, attended by Foreign Minister of Armenia Edward Nalbandian, Armenia became a full member of the International Organization of la Francophonie, thus becoming the 54th member of the OIF..At the Summit, the heads of states and governments of la Francophonie, within the framework of the Resolution on Crisis Situations, Crisis Recovery and Peacebuilding, reaffirmed the position adopted at the Summit in Montreux of supporting the efforts of the OSCE Minsk Group Co-Chairs towards the settlement of the Nagorno Karabakh conflict, and called once again “on all of the parties in the conflict to refrain from any attempt to use threats or force that might compromise the future of the peace process, suggested to continue the negotiations on the basis of the principles proposed by the Minsk Group co-chairs as an indivisible whole, particularly non-use of force or threat of force, territorial integrity and equal rights and the self-determination of peoples, as the foundation of a balanced and lasting solution to this conflict".This position has been reiterated at the Summits in Dakar (Senegal) in 2014 and Antananarivo (Madagascar) in 2016.Armenia is also a member of the Network of the national institutions and structures of Central and Eastern Europe dealing with Francophone issues (RESIFECO), which was created in September 2013 and consists of representatives of six countries of the region, full members of la Francophonie (Albania, Armenia, Bulgaria, Former Yugoslav Republic of Macedonia, Moldova and Romania). The representative of Armenia in the Permanent Council assumed the chairmanship in RESIFECO for 2015-2017.As a sign of its commitment to the activities of la Francophonie and in order to promote its international propagation, Armenia offered its candidacy for hosting the 31st session of the Ministerial Conference of la Francophonie in October 2015. In November 2014, at the 30th session of the Ministerial Conference of la Francophonie held in Dakar (Senegal), this offer was supported unanimously by the Ministers of Member states of la Francophonie.On October 10-11, 2015, the 31st session of the Ministerial Conference was held in Yerevan. The President of Armenia, the Secretary General of la Francophonie Michaëlle Jean, as well as representatives of Member states and governments attended the opening ceremony. During the Ministerial Conference, a rich and fruitful discussions have been held and resolutions were adopted on topics highlighted by Armenia, such as la Francophonie, Region of Peace, Diversity and Dialogue, Issues related to the 21st Conference of the Parties on Climate Change, Genocide prevention.On the occasion of the 100th anniversary of commemoration of victims of the Armenian Genocide, the Secretary General of la Francophonie Mme Michaëlle Jean, as well as the Ministers of Member states and governments of la Francophonie visited the Genocide Memorial and paid tribute to the memory of victims of the Armenian Genocide.Ministerial Conference in Yerevan was a great success, also as an opportunity to discover the rich heritage of the Armenian culture.Based on this successful experience and guided by the desire to serve the values of la Francophonie, in May 2016, Armenia submitted its candidacy for hosting the 17th Summit of la Francophonie.
At the summit in Antananarivo (Madagascar), on November 27, 2016, the heads of states and governments of la Francophonie designated Armenia as the host country for the next Summit of la Francophonie in 2018.
2. Cooperation between Armenia and the OIF
Armenia develops a close cooperation with the OIF, which is expressed in the realisation of a number of projects.
The membership of Armenia to the Francophone Regional Center for Central and Eastern Europe (CREFECO) in May 2009 provided an opportunity for more than 350 French language teachers from Armenia to participate in national or regional trainings aimed to improve teaching of French as well as non-linguistic subjects taught in French.
In June, 2009, a Memorandum on French language training for the Armenian civil servants was signed between the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, the OIF, the Governments of the French Republic and the Grand Duchy of Luxembourg, and the authorities of the French-speaking community of Belgium.
In October, 2015, as a follow-up to the previous Memorandum, within the framework of the “French in International Relations” programme, a Memorandum of Partnership on National Francophone Initiatives was signed between the OIF, Armenia and 17 OIF member or observer states aimed at strengthening French speaking skills of officials of the Armenian system of administration, who deal with international relations.
Since 2009, dozens of Armenian state officials benefit from the French language trainings, organized by the Alliance Française.
In the framework of the 2012 Kinshasa Summit (the Democratic Republic of Congo), Armenian Foreign Minister Edward Nalbandian and Secretary General Abdou Diouf have signed a three-year Linguistic Programme between Armenia and the OIF.
In the implementation of the Linguistic Programme, alongside with the OIF, the Parliamentary Assembly of la Francophonie, the OIF officials, the Francophone University Agency and the International Association of Francophone Mayors, as well as France are involved.
The Linguistic Programme gives an opportunity to create a strong basis for cooperation with la Francophonie in such important spheres as education, culture, communication and tourism.
A number of steps are being taken to spread teaching of the French language. Thus, the Ministry of Education and Science of the Republic of Armenia has approved French as the third optional language in schools, as well as opened, with the support of the French side, an advanced French courses in five schools.
Teaching French as the third foreign language generally concerns 8 cities and 18 institutions. In comparison to 2012-2015 the number of French learners in public schools increased by 14.3%.
In June, 2013, in line with the Memorandum of Cooperation on Education signed with the French Embassy in Armenia, an advanced study of French and bilingual curriculum are introduced in Yerevan high school N 119.
In the area of higher education the francophone orientation of the francophone Universities has been strengthened: currently 5 Armenian universities are members of the Francophone University Agency (AUF). The Francophone Digital Center of Yerevan is registered as an official representative office of the AUF in Armenia. With the support of the AUF, two Academic Success Centres are being opened in Yerevan.
Thanks to the series of francophone events, the visibility of the French language has been improved in the country. Thus, two-month long Francophonie seasons in Armenia each year include hundreds of francophone cultural, educational and university events (350 events in 2013, 550 events in 2015, and more than 600 events in 2017) and promote the francophone cultural environment in the country.
The number of nameplates in French at the historical monuments have increased, favorable conditions for francophone tourists are created.
The Francophone Book Corner programme was launched in 2014 and includes a number of large cities of Armenia (Yerevan, Goris, Gyumri, etc.).
The Television and Radio Commission of the Republic of Armenia undertook a commitment to ensure the access of TV 5 MONDE Channel to Armenia by including it in the main package of cable operators.
This summary proves the progress in studying French in Armenia and in the promotion of francophone environment.
Taking into consideration the positive outcome of the actions implemented, an Appendix to the Linguistic Programme between the Republic of Armenia and La Francophonie was signed in April 2016 by the Minister of Foreign Affairs of Armenia Edward Nalbandian and the Secretary General of La Francophonie Michaëlle Jean, renewing it for a further three-year period on the basis of an action plan which have the same priorities.
Armenia is also a stage for important regional francophone initiatives.
In June, 2015 the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia and the International Organisation of la Francophonie have organised the first regional workshop on Gender Equality in Civil Society in Central and Eastern Europe. Representatives of Governments and civil society organisations from six member countries of the OIF from the region (Albania, Armenia, Bulgaria, Former Yugoslav Republic of Macedonia and Romania) participated in the workshop.
In October, 2017 the Ministry of Education and Science of the Republic of Armenia will organise the 3rd International French language Olympiad, in collaboration with the OIF and the Ministries of Education and educational institutions of the six countries from the region.
In 2017 a Memorandum of Partnership on Educational Cooperation will be signed between the OIF and the relevant Ministries of the six countries from the region.
Ahead of the 2018 Yerevan Summit, other youth and culture related activities will be jointly organised by Armenia and the OIF.
3. Armenia's cooperation with the Parliamentary Assembly of la Francophonie and the officials of the OIF Parliamentary level
On July 5, 2009, the National Assembly of Armenia became an associated member of the Parliamentary Assembly of la Francophonie (APF). Until 2014, Armenia was a beneficiary of the APF’s "NORIA" programme, which, in particular, organised French language courses for Armenian MPs and parliament officials, made donations to documentation funds, and assisted in the translation of the National Assembly's official website into French.
In May, 2010, the APF European Regional session was held at the National Assembly of the Republic of Armenia.
In 2014 the Parliament of Armenia became a full member of the APF.
In April, 2015, Armenia hosted the forum of the Presidents of the European Regional Sections of the APF.
On May 11, 2016, with the support of the National Assembly of Armenia and the APF, the Armenian-French Youth Parliament was officially launched in the National Assembly Hall with the aim to promote the civilian involvement of young people and encourage studying of parliamentary activities.
University Platform
In October 2010, the Francophone University Agency (AUF) signed an agreement with the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia on establishing a Francophone Digital Centre to be hosted at the Yerevan State Linguistic University after V. Brusov.
The AUF develops partner relations with Armenian universities, which are members of its network - French University in Armenia, Yerevan State Linguistic University after V. Brusov, Yerevan State University, National University of Architecture and Construction and Armenian State Pedagogical University.
In March, 2011, the Armenian branch of the International Network of Senghor Chairs of la Francophonie was opened at the French University in Armenia, which aims to promote teaching of French and to make la Francophonie with its diverse institutional, political, cultural and economic aspects more visible.
In July, 2016, a Memorandum of Understanding on Implementation of Joint Scientific and Academic Projects was signed between the Ministry of Education and Science of the Republic of Armenia and the AUF.
Francophone Decentralized Cooperation
In 1998 the city of Yerevan was the first to establish institutional relations with la Francophonie, becoming a member of the International Association of Francophone Mayors (AIMF).
In October 2010 Yerevan hosted first Armenian-French sessions on decentralized cooperation attended by about 30 French self-governing bodies. During this event, francophonie was defined as one of the primary directions of decentralized cooperation. This approach was later confirmed during similar meetings held in Valence in 2013 and in Yerevan in 2016.
In October, 2011, the General Assembly of the AIMF took place in Yerevan, with mayors of more than 150 member cities participating. During the meeting of the Assembly the Union of Communities of Armenia became a member of the Association.
The AIMF supports the cultural and educational institutions of Yerevan, particularly by providing language labs to a number of primary and high schools in Yerevan.
In 2011 the Lori region of Armenia became a member of the International Association of Francophone Regions.
Armenia participates in various institutional networks of la Francophonie, like Union of Economic and Social Councils and Similar Institutions of Francophonie (UCESIF) from June, 2015, and the Association of Human Rights Defenders and Mediators of la Francophonie (AOMF) from October, 2015.
Useful links:
//www.cde.am/
//www.francophonie.org/
Page 2
Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությունը (ՖՄԿ / Organisation Internationale de la Francophonie) ֆրանսերենի և համընդհանուր արժեքների ամրագրման և տարածման միջազգային հաստատություն է, որը հիմնադրվել է 1970թ-ին։
Կազմակերպությունում ընդգրկված են 54 լիիրավ, 7 ասոցացված և 27 դիտորդի կարգավիճակ ունեցող պետություն: Այս երկրներից 32-ում ֆրանսերենն ունի պաշտոնական լեզվի կամ երկրորդ պաշտոնական լեզվի կարգավիճակ։ ՖՄԿ-ում ընդգրկված երկրների բնակչության ընդհանուր թիվը կազմում է 900 մլն., որից 274 մլն. ֆրանկոֆոն են։ ՖՄԿ-ում ներգրավված երկրները սփռված են աշխարհի հինգ մայրցամաքներում։ Նշենք, որ ՄԱԿ-ի անդամ երկրների մեկ երրորդից ավելին անդամակցում է այս կազմակերպությանը (պաշտոնական կայքի հասցեն` www.francophonie.org։
ՖՄԿ որպես իր առաջնային առաքելություն է համարում աշխատանքները՝ ի նպաստ խաղաղության, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների, ֆրանսերեն լեզվի և մշակութային ու լեզվաբանական բազմազանության առաջխաղացման, կրթության և վերապատրաստման խթանման, տևական զարգացման գրասենյակի հետ համագործակցության խրախուսման, մշակույթների և քաղաքակրթությունների երկխոսության ակտիվացման, անդամ երկրների և կառավարությունների միջև համերաշխության ուժեղացման՝ նրանց տնտեսական աճն ամրապնդելուն ուղղված բազմակողմանի համագործակցության գործողություններով:
Վերոնշյալ գործոններն ապահովելու նպատակով ՖՄԿ-ն համագործակցության ծրագրեր է մշակում նշված տարբեր բնագավառներում:
Ֆրանկոֆոնիայի որոշում կայացնող քաղաքական մարմինը ֆրանսախոս Երկրների և կառավարության ղեկավարների համաժողովն է՝ ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովը, որը հրավիրվում է երկու տարին մեկ անգամ: ՖՄԿ գլխավոր քարտուղարն առանցքային դեր է խաղում ֆրանկոֆոնիայի ինստիտուցիոնալ դրույթների պահպանման գործում:
Հարկ է ընդգծել, որ ֆրանկոֆոն բազմակողմ համագործակցությունն իրականացվում է ՖՄԿ-ի և վերջինիս չորս գործիքների կողմից` Ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալություն (Agence Universitaire de la Francophonie – AUF), TV5 Monde միջազգային հեռուստաալիք, Ալեքսանդրիայում Սենգորի անվան համալսարան (Université Senghor d’Alexandrie) և Ֆրանկոֆոն քաղաքապետների միջազգային ասոցիացիա (Association Internationale des Maires Francophones -AIMF)։
ՖՄԿ իր տրամադրության տակ ունի խորհրդատվական մարմին, որն է Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովը (ՖԽՎ/APF)։ ՖՄԿ գործադիր ատյաններում վերջինիս ներկայացնում է ֆրանկոֆոն ժողովուրդների շահերն ու անկնալիքները՝ որպես հիմնական նպատակ ունենալով սույն երկրներում խթանելու ժողովրդավարությունն ու իրավական պետությունը և պաշտպանելու մարդու իրավունքները ֆրանկոֆոն հանրության ներսում։
2018թ. հոկտեմբերի 07-12-ին Երևանում, Կ.Դեմիրճյանի անվան Մարզահամերգային համալիրում կայացավ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 17-րդ գագաթաժողովը, որն աչքի ընկավ մասնակցության բարձր մակարդակով և քանակով։ Մոտ 100 պատվիրակություն, որոնցից 35-ը գլխավորում էին նախագահներ, փոխնախագահներ, վարչապետ և փոխվարչապետ։
Գագաթաժողովը անցավ Ապրել միասին խորագրի ներքո:
Գագաթաժողովի ընթացքում ՖՄԿ անդամների քանակը համալրվեց հասնելով՝ 88 –ի. 3 նոր ասոցացված անդամ՝ Սերբիա, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ, Կոսովո, 4 նոր դիտորդ անդամ՝ Իռլանդիա, Մալթա, Գամբիա, ԱՄՆ Լուիզիանա նահանգ:
Ներկայումս կազմակերպությունում ընդգրկված են 54 լիիրավ, 7 ասոցացված և 27 դիտորդի կարգավիճակ ունեցող պետություն:
2019թ.-ի հունվարի 01-ից ՖՄԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը ստանձնեց Ռուանդայի ԱԳ նախարար տիկին Լուիզ Մուշկիվաբոն, ով ՖՄԿ ղեկավարի պաշտոնում է ընտրվել չորսամյա ժամկետով՝ Երևանում կայացած Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովում փոխարինելով Միքայել Ժանին։
Հայաստանը ստանձնեց Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովի նախագահությունը երկու տարի ժամկետով՝ մինչև 2020 թվականը: Հաջորդ գագաթաժողովը կկայանա 2020թ.՝ Թունիսում:
II ՀՀ և Ֆրանկոֆոնիայի միջև հարաբերություններ
1. Հայաստանի մասնակցությունը Ֆրանկոֆոնիայի ատյաններին
2003թ. Ուագադուգուի (Բուրկինա Ֆասո) գագաթաժողովում Հայաստանը ձեռք է բերում ՖՄԿ-ում դիտորդի կարգավիճակ, իսկ այնուհետև` 2008թ. հոկտեմբերին, Քվեբեկ-Կանադայի գագաթաժողովում դառնում է ՖՄԿ ասոցացված անդամ։
ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանն ակտիվորեն մասնակցում է Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովներին և 2008թ. Քվեբեկի գագաթաժողովից սկսած՝ ի պաշտոնե ապահովում նաև Հայաստանի ներկայությունը ֆրանկոֆոն գերագույն ատյանների ժողովներում:
Ասոցացված անդամի կարգավիճակ ձեռք բերելուց հետո Հայաստանում ֆրանկոֆոն նախաձեռնությունները համակարգելու նպատակով ՀՀ ԱԳ նախարարը Ֆրանկոֆոնիայի հարցերով հատուկ խորհրդական է նշանակում:
Հայաստանն իր ներկայացուցիչն ունի նաև Ֆրանկոֆոնիայի մշտական խորհրդում: Նա ակտիվորեն ներգրավված է ֆրանկոֆոնայի տարբեր ատյանների աշխատանքներում, այդ թվում՝ 2015-2017թթ. ընթացքում նախագահելով Համագործակցության և ծրագրավորման հանձնաժողովը:
Հայաստանի և ՖՄԿ-ի միջև հարաբերությունների ամրապնդման գործում կարևոր էր 2010թ. ապրիլին Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Աբդու Դիուֆի պաշտոնական այցը Հայաստան:
2010թ. հոկտեմբերին Մոնթրոյում (Շվեյցարիա) կայացած Ֆրանկոֆոնիայի 13-րդ գագաթաժողովի ժամանակ Ֆրանկոֆոնիայի անդամ-երկրների և կառավարությունների ղեկավարները, ֆրանկոֆոն տարածաշրջանում ճգնաժամային իրավիճակի, նրանից դուրս գալու և խաղաղության ամրապնդման մասին բանաձև ընդունելով, առաջին անգամ իրենց դիրքորոշումն են արտահայտում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերաբերյալ, մասնավորապես՝
«Հաստատում ենք մեր լիարժեք աջակցությունը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերին՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ լուծման նպատակով:
Կոչ ենք անում հակամարտության բոլոր կողմերին ձեռնպահ մնալ սպառնալիքի կամ ուժի գործադրման ցանկացած փորձից, որը կարող է վտանգել խաղաղության գործընթացը, և առաջարկում ենք շարունակել բանակցությունները Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից առաջարկված սկզբունքների հիման վրա՝ որպես այս հակամարտության հավասարակշռված և տևական լուծման հիմք»:
2012թ. հոկտեմբերին Քինշասայում (Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն) կայացած Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովի ժամանակ, որին մասնակցում է ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, Հայաստանը ձեռք է բերում ՖՄԿ լիիրավ անդամի կարգավիճակ՝ դառնալով ՖՄԿ 54-րդ անդամ-երկիրը:
Հարկ է ընդգծել, որ վերոնշյալ գագաթաժողովի ժամանակ ճգնաժամային իրավիճակների կարգավորման և խաղաղության ամրապնդման վերաբերյալ բանաձևի շրջանակներում Ֆրանկոֆոնիայի անդամ-երկրների և կառավարությունների ղեկավարները վերահաստատում են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ դեռևս Մոնթրոյի գագաթաժողովում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից գործադրվող ջանքերը սատարելու իրենց դիրքորոշումը և ևս մեկ անգամ կոչ են անում. «հակամարտության բոլոր կողմերին զերծ մնալ ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառումից, ինչը կարող է վտանգել կարգավորման խաղաղ գործընթացը, նրանց առաջարկում ենք շարունակել բանակցությունները Մինսկի խմբի համանախագահների միասնական և անբաժան հենք հանդիսացող սկզբունքների հիման վրա, մասնավորապես՝ ուժի կամ ուժի սպառնալիքի չկիրառման, տարածքային ամբողջականության և ժողովուրդների իրավահավասարության և ինքնորոշման իրավունքի՝ որպես այս հակամարտության հավասարակշռված և տևական լուծման հիմք»:
Սույն դիրքորոշումը վերհաստատվում է 2014թ. Դաքարի (Սենեգալ), 2016թ. Անատնանարիվուի (Մադագասկար) և 2018թ. Երևանի գագաթաժողովների ժամանակ:
Երևանում կայացած Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովի շրջանակներում Ճգնաժամային իրավիճակների կարգավորման և խաղաղության ամրապնդման վերաբերյալ ընդունված բանաձևում Ֆրանկոֆոնիայի անդամ երկրների և կառավարությունների ղեկավարները վերահաստատել են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորմանն ուղղված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից գործադրվող ջանքերը սատարելու իրենց դիրքորոշումը
«Վերահաստատում ենք մեր լիարժեք աջակցությունը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բացառապես խաղաղ ճանապարհով կարգավորման հարցում և հիշեցնում ենք, որ տևական խաղաղության հաստատման համար անհրաժեշտ է հակամարտության բոլոր կողմերի ներգրավվածությունը համանախագահների առաջարկությունների վրա հիմնված կարգավորման գործընթացում։
Կոչ ենք անում հակամարտության կողմերին նվազեցնել լարվածությունը, ամբողջապես հարգել հրադադարի ռեժիմը, զերծ մնալ ագրեսիվ հռետորաբանությունից՝ խաղաղությանը նպաստող մթնոլորտի ստեղծման և նախկինում ձեռք բերված համաձայնությունների կատարման համար։ Նրանց կոչ ենք անում վերսկսել բանակցությունների գործընթացը հակամարտության խաղաղ հանգուցալուծման համար, որը հիմնված կլինի Հելսինկի եզրափակիչ ակտի հիմնարար սկզբունքների՝ մասնավորապես ուժի կամ ուժի կիրառման սպառնալիքի չդիմելու, տարածքային ամբողջականության, իրավահավասարության և ազգերի ինքնորոշման իրավունքների հիման վրա»:
Հայաստանը հանդիսանում է նաև 2013թ. սեպտեմբերին ստեղծված Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում ֆրանկոֆոնիայի հարցերով ազգային կառույցների և հաստատությունների ցանցի (RESIFECO) անդամ՝ բաղկացած տարածաշրջանի 6 երկրների ներկայացուցիչներից՝ Ինստիտուցիոնալ Ֆրանկոֆոնիայի լիիրավ անդամներից (Ալբանիա, Հայաստան, Բուլղարիա, Նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնիա Հանրապետություն, Մոլդովա և Ռումինիա): 2015-2017թթ. RESIFECO-ի նախագահությունը ստանձնում է Ֆրանկոֆոնիայի մշտական խորհրդում ՀՀ ներկայացուցիչը:
Ֆրանկոֆոնիայի գործունեությանն իր հանձնառությունը վկայելու և նրա միջազգային տարածմանը նպաստելու նպատակով Հայաստանն իր թեկնածությունն է ներկայացնում՝ 2015թ. հոկտեմբերին հյուրընկալելու Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովի 31-րդ նստաշրջանը: 2014թ. նոյեմբերին Դաքարում (Սենեգալ) կայացած Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովի 30-րդ նստաշրջանին այս առաջարկն արժանանում է Ֆրանկոֆոնիայի անդամ երկրների և կառավարության նախարարների միաձայն աջակցությանը:
Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովի 31-րդ նստաշրջանը կայանում է Երևանում 2015թ. հոկտեմբերի 10-ից 11-ը: Բացման արարողությանը ներկա էին ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը, Ֆրանկոֆոնիայի գլխավոր քարտուղար Միկաել Ժանը, ինչպես նաև Ֆրանկոֆոնիայի անդամ-երկրների և կառավարությունների ներկայացուցիչներ:
Համաժողովի ընթացքում հարուստ և բեղմնավոր քննարկումներ են ծավալվում Հայաստանի կողմից շեշտադրված թեմաների շուրջ, ինչպես օրինակ՝ Ֆրանկոֆոնիա, խաղաղության տարածաշրջան, բազմազանություն և երկխոսություն, կլիմայական փոփոխությունների շուրջ Կողմերի 21-րդ համաժողովին առնչվող հարցեր, ցեղասպանության կանխարգելում, որոնց վերաբերյալ բանաձևի նախագծեր են ընդունվել նախարարական համաժողովի կողմից:
Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին կապակցությամբ Ֆրանկոֆոնիայի գլխավոր քարտուղար տիկին Միկաել Ժանը և Ֆրանկոֆոնիայի երկրների ու կառավարությունների նախարարները հարգանքի տուրք են մատուցում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր այցելության ժամանակ:
Երևանի նախարարական համաժողովը մեծ հաջողություն է ունենում՝ նաև որպես առիթ՝ բացահայտելու հայկական մշակույթի հարուստ ժառանգությունը:
Այս հաջող փորձից ելնելով և ուղորդվելով Ֆրանկոֆոնիայի արժեքներին ծառայելու մղումով՝ 2016թ. մայիսին Հայաստանը ներկայացնում է իր թեկնածությունը Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթնաժողովը կազմակեպելու գործում:
2016թ. նոյեմբերի 27-ին Անտանանարիվուի (Մադագասկար) գագաթաժողովի ժամանակ Ֆրանկոֆոնիայի երկրի և կառավարությունների ղեկավարները Հայաստանը սահմանում են որպես 2018թ. Ֆրանկոֆոնիայի առաջիկա գագաթնաժողովի հյուրընկալ երկիր:
2. Համագործակցություն Հայաստանի և ՖՄԿ-ի միջև
Հայաստանը սերտ համագործակցություն է զարգացնում ՖՄԿ-ի հետ, որն արտահայտվում է մի շարք ծրագրերի իրականացմամբ:
2009թ. մայիսից Հայաստանի անդամակցությունը Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում ֆրանկոֆոն տարածաշրջանային կենտրոնին (CREFECO) թույլ է տվել 350-ից ավելի ֆրանսերենի հայ ուսուցիչների մասնակցելու ազգային կամ տարածաշրջանային մակարդակով վերապատրաստման՝ ուղղված ֆրանսերենի ուսուցման և ֆրանսերենով ուսուցանվող ոչ-լեզվաբանական առարկաների բարելավմանը:
2009թ. հունիսին ՀՀ ԱԳ նախարարության, ՖՄԿ-ի, Ֆրանսիայի Հանրապետության, Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսության կառավարությունների և Բելգիայի ֆրանսախոս համայնքի ղեկավարության միջև ստորագրվում է ՀՀ պետական համակարգի պաշտոնյաների ֆրանսերենի ուսուցման վերաբերյալ հուշագիր։
2015թ. հոկտեմբերին, ի շարունակություն նախորդ հուշագրի, «Ֆրանսերենը միջազգաին հարաբերություններում» ծրագրի շրջանակներում ՖՄԿ-ի, Հայաստանի և Ֆրանկոֆոնիայի անդամ և դիտորդ 17 այլ երկրների կողմից Ազգային ֆրանկոֆոն նախաձեռնությունների վերաբերյալ Գործընկերության հուշագիր է ստորագրվում՝ ուղղված միջազգային հարաբերությունների հարցերով ՀՀ վարչական համակարգի պաշտոնյաների՝ ֆրանսերենով արտահայտվելու հմտություններն ամրապնդելուն:
2009թ. սկսած՝ «Ալիանս ֆրանսեզ»-ի կողմից կազմակերպած ֆրանսերենի վերապատրաստումներից օգտվում են ՀՀ պետական համակարգի մի քանի տասնյակ պաշտոնյաներ:
2012թ. Քինշասայի (Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն) գագաթաժողովի շրջանակներում ՀՀ ԱԳ նախարար Է. Նալբանդյանը և ՖՄԿ գլխավոր քարտուղար պարոն Ա. Դիուֆը «Լեզվաբանական ծրագիր» են կնքում Հայաստանի և Ֆրանկոֆոնիայի միջև 3 տարի ժամկետով:
Լեզվաբանական ծրագրի իրականացման գործընթացում ՖՄԿ-ից բացի ներգրավված են նաև Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովը, ՖՄԿ գործիչներ, Ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալությունը և Ֆրանկոֆոն քաղաքապետերի միջազգային ասոցիացիան, ինչպես նաև Ֆրանսիան:
Լեզվաբանական ծրագիրը հնարավորություն է տալիս ֆրանկոֆոնիայի հետ խորացված համագործակցության հիմքեր ստեղծել այնպիսի կարևոր ոլորտներում, ինչպիսիք են կրթությունը, մշակույթը, հաղորդակցությունը և զբոսաշրջությունը:
Մի շարք քայլեր են ձեռնարկվում՝ ֆրանսերենի ուսուցման տարածման ուղղությամբ: Այսպիսով, ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունը ֆրանսերենը հաստատել է որպես դպրոցներում ընտրովի 3-րդ օտար լեզու, ինչպես նաև ֆրանսիական կողմի օժանդակությամբ 5 դպրոցներում բացել է ֆրանսերենի խորացված ուսուցման դասընթացներ:
Ֆրանսերենի՝ որպես 3-րդ օտար լեզվի ներմուծումը, ընդհանուր առմամբ, վերաբերում է 8 քաղաքի և 18 հաստատությունների. 2012-2015թթ. համեմատությամբ հանրային դպրոցներում ֆրանսերեն սովորողների թիվն ավելացել է 14,3%-ով:
2013թ. հունիսին Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանության հետ կնքված կրթական համագործակցության հուշագրի շնորհիվ ֆրանսերենի խորացված ուսուցում և երկլեզու ուսումնական ծրագիր է ներդրվում Երևանի թիվ 119 ավագ դպրոցում:
Բարձրագույն կրթության ոլորտում ֆրանկոֆոն համալսարանների ֆրանկոֆոն ուղղվածությունն էլ ավելի է ամրապնդվել. այսօր արդեն Հայաստանի 5 համալսարաններ Ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալության (ՖՀԳ/AUF) անդամ են հանդիսանում: Երևանի ֆրանկոֆոն թվային կենտրոնը գրանցված է որպես Հայաստանում ՖՀԳ-ի պաշտոնական ներկայացուցչություն: ՖՀԳ-ի օժանդակությամբ Երևանում բացվում է համալսարանական նվաճումների 2 կենտրոն:
Կազմակերպված մի շարք ֆրանկոֆոն միջոցառումների շնորհիվ բարելավվում է ֆրանսերեն լեզվի տեսլականը երկրում: Այսպես, Ֆրանկոֆոնիայի երկամսյա միջոցառումները Հայաստանում յուրաքանչյուր տարի ներառում են ֆրանկոֆոն մշակութային, կրթական և համալսարանական հարյուրավոր միջացառումներ (2013թ.՝ 350, 2015թ.՝ 550, 2017թ.՝ 600-ից ավելի) և նպաստում է երկրում ֆրանկոֆոն մշակութային միջավայր խթանելուն:
Որոշ պատմական հուշարձանների կողքին նկատելի է ֆրանսերեն լեզվով վահանակների և ցուցափեղկերի ավելացում, բարենպաստ պայմաններ են ստեղծված ֆրանկոֆոն զբոսաշրջիկներին ընդունելու համար:
«Ֆրանկոֆոն գրքի անկյուն» ծրագրի իրագործումը մեկնարկել է 2014թ. և ներառում է ՀՀ մի շարք մեծ քաղաքներ (Երևան, Գորիս, Գյումրի և այլն):
ՀՀ հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովը հանձն է առել ապահովելու TV 5 MONDE հեռուստաալիքի մուտքը Հայաստան՝ այն ընդգրկելով մալուխային օպերատորների հիմնական փաթեթի մեջ:
Արձանագրված ամփոփագիրը վկայում է Հայաստանում ֆրանսերեն լեզվի ուսուցման և ֆրանկոֆոն միջավայրի առկայության առաջընթացի մասին:
Հաշվի առնելով իրականացված գործողությունների դրական ամփոփագիրը՝ 2016թ. ապրիլին ՀՀ-ի և ՖՄԿ-ի միջև ՀՀ ԱԳ նախարար Է. Նալբանդյանի և ՖՄԿ գլխավոր քարտուղար Մ. Ժանի կողմից ևս 3 տարի ժամկետով ստորագրվում է Լեզվաբանական ծրագրի հավելված՝ միևնույն առաջահերթություն ունեցող գործողությունների պլանի հիման վրա:
Հայաստանը հանդիսանում է նաև ֆրանկոֆոն կարևոր տարածաշրջանային նախաձեռնությունների թատերաբեմ:
2015թ. հունիսին ՀՀ ԱԳ նախարարությունը և ՖՄԿ-ն կազմակերպում են տարածաշրջանային առաջին սեմինարը՝ Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում քաղաքացիական հասարակությունում կին-տղամարդ հավասարության օժանդակման վերաբերյալ: Սեմինարին մասնակցում են տարածաշրջանում ֆրանկոֆոնիայի անդամ 6 երկրների (Ալբանիա, Հայաստան, Բուլղարիա, Նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնիա Հանրապետություն և Ռումինիա) կառավարությունների և քաղաքացիական հասարակությունների կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ:
2017թ. հոկտեմբերին ՀՀ ԿԳ նախարարությունը կկազմակերպի ֆրանսերեն լեզվի 3-րդ միջազգային Օլիպիադան՝ ՖՄԿ-ի, կրթության և ուսումնական հաստատությունների հարցերով տարածաշրջանի 6 երկրների նախարարությունների հետ համագործակցությամբ:
2017թ. ընթացքում կրթական համագործակցության վերաբերյալ Գործընկերության հուշագիր կստորագրվի ՖՄԿ-ի և տարածաշրջանի 6 երկրների նախարարությունների միջև:
Հայաստանի և ՖՄԿ-ի հետ համատեղ երիտասարդության և մշակույթի բնագավառում կնախաձեռնվեն այլ գործունեություններ՝ 2018թ. Երևանի գագաթաժողովի նախորդող ժամանակահատվածում:
3. Հայաստանի համագործակցությունը Ֆրանկոֆոնիայի խորհդարանական վեհաժողովի և ֆրանկոֆոնիայի անմիջական գործիչների հետ
Խորհրդարանական մակարդակ
2009թ. հուլիսի 5-ին Հայաստանի ԱԺ-ն դառնում է Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովի (ՖԽՎ/APF) ասոցացված անդամ: Մինչ 2014թ. Հայաստանն օգտվում է ՖԽՎ-ի «ՆՈՐԻԱ» ծրագրից, որը մասնավորապես իրականացնում է ֆրանսերեն լեզվի դասընթացներ՝ նախատեսված հայկական խորհրդարանի պատգամավորների և խորհրդարանի պաշտոնյաների համար, փաստագրական ֆոնդերին ուղղված նվիրաբերություններ, Ազգային ժողովի պաշտոնական կայքը ֆրանսերեն թարգմանելու աջակցություն:
2010թ. մայիսին ՖԽՎ-ի եվրոպական տարածաշրջանի նիստն անցկացվում է ՀՀ Ազգային ժողովում:
2014թ. հայկական խորհրդարանը անդամակցում է ՖԽՎ-ին որպես լիիրավ անդամ:
2015թ. ապրիլին Հայաստանը հյուրընկալում է ՖԽՎ-ի եվրոպական տարածաշրջանի մասնաճյուղերի նախագահների համաժողովը:
2016թ. մայիսի 11-ին ՖԽՎ-ի և ՀՀ Ազգային ժողովի օժանդակությամբ ԱԺ դահլիճում պաշտոնապես մեկնարկում է հայ-ֆրակոֆոն երիտասարդ խորհրդարանը՝ նպատակ ունենալով խթանելու երիտասարդների քաղաքացիական ներգրավվածությունը և խրախուսելու խորհրդարանական գործունեությունների սերտումը:
Համալսարանական բնագավառ
Ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալությունը (ՖՀԳ/AUF) 2010թ. հոկտեմբերին ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության հետ համաձայնագիր է ստորագրում ֆրանսերենով տեղեկատվական տվյալների թվայնացման կենտրոնի ստեղծման մասին, որը տեղակայվում է Հայաստանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական լեզվաբանական համալսարանում:
ՖՀԳ-ն գործընկերական հարաբերություններ է զարգացնում իր ցանցի անդամ հայկական համալսարանների հետ` Հայաստանում Ֆրանսիական համալսարան, Երևանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական լեզվաբանական համալսարան, Երևանի պետական համալսարան, Ճարտարապետության և շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարան և Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարան:
2011թ. մարտին Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանում բացվում է Ֆրանկոֆոնիայի Սենգորի ամբիոնների միջազգային ցանցի հայկական մասնաճյուղը, որը նպատակ ունի խրախուսելու ֆրանկոֆոնիայի ուսուցանումը և ճանաչելի դարձնելու ֆրանկոֆոնիան իր տարբեր կողմերով՝ ինստիտուցիոնալ, քաղաքական, մշակութային և տնտեսական:
2016թ. հուլիսին գիտական և համալսարանական համատեղ նախագծերի իրականացման Փոխըմբռնման հուշագիր է ստորագրվում ՀՀ ԿԳ նախարարության և ՖՀԳ-ի միջև:
Ֆրանկոֆոն ապակենտրոնացված համագործակցություն
Երևան քաղաքն առաջինն է ինստիտուցիոնալ բնույթի հարաբերություններ հաստատում Ֆրանկոֆոնիայի հետ` 1998թ. դառնալով Ֆրանկոֆոն քաղաքապետների միջազգային ասոցիացիայի (ՖՔՄԱ/AIMF) անդամ:
2010թ. հոկտեմբերին Երևանը հյուրընկալում է ապակենտրոնացված համագործակցության հայ-ֆրանսիական առաջին նստաշրջանները, որին մասնակցում են մոտ 30 ֆրանսիական տեղական ինքնակառավարման մարմիններ. ֆրանկոֆոնիան սահմանվում է որպես ապակենտրոնացված համագործակցության առաջնահերթ ուղղություններից մեկը: Սույն կողմորոշումը հետագայում հաստատվում է 2013թ. Վալանսում և 2016թ. Երևանում կազմակերպված նմանօրինակ հանդիպումների ժամանակ:
2011թ. հոկտեմբերին Երևանում անցկացվում է ՖՔՄԱ-ի գլխավոր վեհաժողովը՝ անդամ քաղաքների ավելի քան 150 քաղաքապետերի մասնակցությամբ: Վեհաժողովի ժամանակ Հայաստանի համայնքների միությունը դառնում է այս ասոցիացիայի անդամ:
ՖՔՄԱ-ն աջակցություն է ցուցաբերում Երևան քաղաքի մշակութային և կրթական հաստատություններին՝ մասնավորապես Երևանի մի շարք հիմնական և ավագ դպրոցներին ապահովելով լեզվի լաբորատորիայով:
2011թ. Հայաստանի Լոռու մարզը դառնում է Ֆրանկոֆոն տարածաշրջանների միջազգային ասոցիացիայի անդամ:
Հայաստանը մասնակցում է Ֆրանկոֆոնիայի տարբեր ինտիտուցիոնալ ցանցերին, ինչպես օրինակ՝ 2015թ. հունիսից՝ Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդների միություն և Ֆրանկոֆոն համատիպ կառույցներ (UCESIF), 2015թ. հոկտեմբերից՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանների և միջնորդների ասոցիացիա (AOMF):
Օգտակար հղումներ՝
//www.cde.am/
//www.francophonie.org/
Page 3
L’Organisation Internationale de la Francophonie (OIF) est une institution internationale fondée en 1970 qui promeut la langue française et les valeurs universelles de la francophonie.
L’Organisation regroupe 54 États membres de plein droit, 7 États ayant le statut de membre associé et 27 celui d’observateur. Dans 32 de ces pays, le français est la langue officielle ou la seconde langue officielle. Le nombre total des habitants dans les pays membres de l’OIF s’élève à plus de 900 millions dont 274 millions de francophones. Les pays membres de l’OIF sont répartis sur les cinq continents. Notons que plus d’un tiers des pays membres de l’ONU adhèrent à cette organisation (site officiel de l’OIF : www.francophonie.org).
La Francophonie se donne pour missions prioritaires d’œuvrer en faveur de la paix, de la démocratie et des droits de l’homme, de promouvoir la langue française et la diversité culturelle et linguistique, d’appuyer l’éducation et la formation, de favoriser la coopération au service du développement durable, d’intensifier le dialogue des cultures et des civilisations et de renforcer la solidarité entre les Etats et gouvernements membres par des actions de coopération multilatérale en vue de conforter l’essor de leur économie.
Pour ce faire, l’OIF développe des programmes de coopération dans ces différents domaines.
L’organe politique décisionnel de la Francophonie est la Conférence des Chefs d’État et de gouvernement ayant le français en partage – Sommet de la Francophonie - qui se réunit tous les deux ans ; le(a) Secrétaire général(e) de l’OIF est la clé de voute du dispositif institutionnel de la Francophonie.
Il convient de noter que la coopération multilatérale francophone est mise en œuvre par l’OIF et les quatre opérateurs de la Francophonie qui sont l’Agence Universitaire de la Francophonie, TV5 Monde, la chaîne internationale de télévision, l’Université Senghor d’Alexandrie et l’Association Internationale des Maires Francophones (AIMF).
La Francophonie dispose d’un organe consultatif qui est l’Assemblée parlementaire de la Francophonie (APF). Elle représente les intérêts et les aspirations des peuples francophones auprès des instances exécutives de l’OIF, se donne pour principal objectif de promouvoir la démocratie et l’Etat de droit dans ces pays et de protéger les droits de l’Homme au sein de la société francophone.
L’APF comprend 52 États membres, ainsi que 14 États membres associés et 17 observateurs.
Le XVIIe Sommet de la Francophonie s’est tenu à Erevan, les 07- 12 octobre 2018.
Sur le plan de la participation des Etats et gouvernements, au total, 75 Etats et gouvernements de l’OIF sur 84 ont participé au Sommet. Près de 100 délégations d’Etats et de gouvernements de l’Organisation internationale de la Francophonie participaient au Sommet, dont 35 délégations étaient conduites par des Présidents et des Premier ministres, par des vice-Présidents et des vice-Premier ministres, soient 35 délégations représentées à un très haut niveau.
Le Vivre ensemble constituait la thématique principale des travaux du Sommet.
La grande famille francophone s’élargit à l’issue du Sommet : la Gambie, l’Irlande, Malte et la Louisiane adhèrent à l’Organisation internationale de la Francophonie (OIF) avec le statut d’observateurs, tandis que les Émirats arabes unis, le Kosovo et la Serbie passent du statut d’observateur à celui de membre associé. L’OIF compte désormais 88 Etats et gouvernements: 54 membres, 7 membres associés et 27 pays observateurs.
A l’issu du Sommet, S.E. Mme Louise MUSHIKIWABO, Ministre des Affaires étrangères du Rwanda, a été élue par les Chefs d’Etat et de gouvernement comme Secrétaire générale de la Francophonie pour un mandat de quatre ans, à partir du 01 janvier 2019, en remplaçant Mme Michaelle JEAN.
L’Arménie assurera la présidence du Sommet pour les deux prochaines années, soit jusqu’au XVIIIe Sommet des Chefs d’Etat et de gouvernement francophones qui se tiendra à Tunis (Tunisie), en 2020, année du cinquantième anniversaire de l’Organisation internationale de la Francophonie.
II. Relations entre l’Arménie et la Francophonie
1. La participation de l’Arménie aux instances de la Francophonie
L’Arménie obtient le statut d’observateur au Sommet de Ouagadougou (Burkina Faso) en 2003, et devient membre associé de l’Organisation internationale de la Francophonie (OIF) lors du Sommet au Canada Québec en 2008.
Le ministre des Affaires étrangères, M. Edward Nalbandian participe activement aux Conférences ministérielles de la Francophonie. En sa qualité de ministre, il assure également, depuis le Sommet du Canada Québec en 2008, la présence de l’Arménie aux réunions des plus hautes instances de la Francophonie.
Après l’obtention du statut de membre associé, le ministre des affaires étrangères nomme un conseiller spécial en charge de la francophonie en vue de coordonner les affaires francophones en Arménie.
Depuis lors, l’Arménie dispose également d’un représentant auprès du Conseil permanent de la Francophonie; celui-ci est pleinement investi dans les travaux des différentes instances de la Francophonie et préside notamment la Commission de coopération et de programmation de l’Organisation entre 2015 et 2017.
La visite officielle en Arménie du Secrétaire général de l’Organisation internationale de la Francophonie, Monsieur Abdou Diouf, au mois d’avril 2010, marque une étape importante dans le renforcement des relations entre l’Arménie et l’OIF.
Lors du XIIIe Sommet de la Francophonie, qui se tient en octobre 2010 à Montreux (Suisse), les Chefs d’Etat et de gouvernement de la Francophonie, en adoptant la résolution sur les situations de crise, de sortie de crise et de consolidation de la paix dans l’espace francophone, prennent, pour la première fois, position sur le conflit du Haut-Karabagh, en ces termes:
«Affirmons notre plein soutien aux efforts des co-présidents du Groupe de Minsk de l’OSCE en vue du règlement pacifique du conflit du Haut-Karabagh. Nous appelons toutes les parties au conflit à s’abstenir de toute tentative de recours à la menace ou à l’emploi de la force qui risquerait de compromettre l’avenir du processus de paix ; nous les invitons à poursuivre les négociations sur la base des principes proposés par les co-présidents du Groupe de Minsk comme fondement d’une solution équilibrée et durable de ce conflit.»
Lors du Sommet de Kinshasa (République démocratique du Congo) qui se tient en octobre 2012 auquel participe le Ministre des Affaires étrangères, M. Edward Nalbandian, l’Arménie accède au statut de membre de plein droit de l’OIF, devenant le 54ème État membre de la Francophonie.
Durant ce Sommet, les Chefs d’Etat et de gouvernement de la Francophonie réaffirment, dans le cadre de la résolution sur le règlement des situations de crise et le renforcement de la paix, leur position de soutien aux efforts des co-présidents du groupe de Minsk de l’OSCE dans le règlement du conflit du Haut-Karabagh, telle qu’exprimée au Sommet de Montreux, et appellent, une nouvelle fois, « toutes les parties du conflit à s’abstenir de toute tentative de recours à la menace ou à l’emploi de la force qui risquerait de compromettre l’avenir du processus de paix, les invitons à poursuivre les négociations sur la base des principes proposés par les co-présidents du Groupe de Minsk, comme un ensemble indivisible, en particulier ceux qui se rapportent au non recours à la force ou à la menace de la force, à l’intégrité territoriale et à l’égalité des droits et à l’autodétermination des peuples comme fondement d’une solution équilibrée et durable de ce conflit.»
Cette même position sera réitérée lors des Sommets de Dakar (Sénégal) en 2014, d’Antananarivo (Madagascar) en 2016 et à Erevan en 2018.
Les Chefs d’Etat et de gouvernement ayant le français en partage ont réitéré leur position de soutien aux efforts des co-présidents du groupe de Minsk de l’OSCE dans le règlement du conflit du Haut-Karabagh dans la Résolution sur les situations de crise, de sortie de crise et de consolidation de la paix dans l’espace francophone, adopté dans le cadre du XVIIe Sommet de la Francophonie.
"Réaffirmons notre plein soutien aux efforts des coprésidents du Groupe de Minsk de l’OSCE en vue du règlement exclusivement pacifique du conflit du Haut- Karabagh et rappelons que la paix durable exige un véritable engagement de toutes les parties au conflit dans le processus de règlement basé sur les propositions des coprésidents;
Appelons toutes les parties au conflit à apaiser les tensions, à pleinement respecter le cessez-le-feu, à éviter toute surenchère verbale, de manière à favoriser une atmosphère propice à la paix, et à mettre en œuvre les accords précédents ; les exhortons à reprendre le processus de négociation visant à trouver une solution pacifique au conflit, basée sur les principes fondamentaux de l’Acte final d’Helsinki, notamment le non recours à la force ou à la menace, l’intégrité territoriale, l’égalité en droits et le droit à l’autodétermination des peuples".
L’Arménie est également membre du Réseau des Structures et Institutions nationales en charge de la Francophonie en Europe centrale et orientale (RESIFECO), créé en septembre 2013, qui comprend les représentants des six pays de la région, membres à part entière de la Francophonie institutionnelle (Albanie, Arménie, Bulgarie, l’ERY Macédoine, Moldavie et Roumanie) ; son représentant au Conseil permanent de la Francophonie assure la présidence du RESIFECO entre 2015 et 2017.
Soucieuse de témoigner son engagement au service de la Francophonie et de contribuer à son rayonnement international, l’Arménie dépose sa candidature pour accueillir la 31ème session de la Conférence ministérielle de la Francophonie en octobre 2015. Cette proposition recueille l’aval des ministres des Etats et gouvernements de la Francophonie lors de la 30ème session de la CMF à Dakar (Sénégal), en novembre 2014.
La 31ème session de la CMF se tient à Erevan les 10 et 11 octobre 2015 ; la cérémonie d’ouverture se déroule en présence de Monsieur Serge Sarkisyan, Président de la République d’Arménie, Madame Michaelle JEAN, Secrétaire générale de la Francophonie et d’un grand nombre de Ministres représentant les Etats et gouvernements membres de la Francophonie.
Cette Conférence ministérielle est le cadre de débats riches et fructueux sur des thématiques auxquelles l’Arménie a souhaité mettre l’accent, celles sur la Francophonie, espace de paix, de diversité et de dialogue, sur les enjeux de la 21ème Conférence des parties sur les changements climatiques et sur la prévention du génocide à propos desquels des projets de résolution sont adoptés par la Conférence ministérielle.
Il importe, en effet, qu’en cette année de commémoration du 100ème anniversaire du génocide arménien, la thématique de la prévention du génocide soit présente dans les travaux de la Conférence. Un hommage aux victimes du génocide arménien est, à cet égard, rendu par la Secrétaire générale de la Francophonie, Madame Michaelle JEAN, et les ministres des Etats et gouvernements de la Francophonie, lors de leur visite au Mémorial dédié aux victimes du premier génocide du XXème siècle.
La Conférence ministérielle d’Erevan connait un grand succès et est, pour certaines délégations, l’occasion de découvrir le riche patrimoine culturel arménien.
Forte de cette expérience réussie et animée par la même volonté de servir la Francophonie et ses valeurs, l’Arménie présente, au mois de mai 2016, sa candidature pour accueillir le XVIIème Sommet de la Francophonie.
Le 27 novembre 2016, lors du Sommet d’Antananarivo (Madagascar), les Chefs d’Etat et de gouvernement de la Francophone désignent l’Arménie comme pays hôte du prochain Sommet de la Francophonie qui se tiendra en 2018.
2. Coopération entre l’Arménie et l’OIF
L’Arménie développe avec l’OIF une coopération dense qui se déploie à travers la mise en œuvre d’un certain nombre de programmes.
L’adhésion de l’Arménie au Centre régional de la Francophonie en Europe centrale et orientale (CREFECO) en mai 2009 a ainsi permis à plus de 350 enseignants arméniens de français de suivre des formations nationales ou régionales visant à améliorer l’enseignement du français et des disciplines non linguistiques enseignées en français.
En juin 2009, le ministère des affaires étrangères de la République d’Arménie, l’OIF, les gouvernements de la République Française, du Grand Duché du Luxembourg et de la Communauté francophone de Belgique signe un mémorandum pour la formation au français des fonctionnaires arméniens. En octobre 2015, la signature d’un Mémorandum de partenariats relatif aux Initiatives francophones nationales dans le cadre du programme «Le français dans les relations internationales», par l’OIF, l’Arménie et 17 autres pays membres et observateurs de la Francophonie, s’inscrit dans la continuité du précédent Mémorandum et vise au renforcement des capacités d’expression en français des fonctionnaires de l’administration arménienne en charge des relations internationales.
Depuis 2009, ces formations au français délivrées par l’Alliance française d’Arménie, bénéficient, chaque année, à plusieurs dizaines de fonctionnaires arméniens.
En marge du Sommet de Kinshasa (R.D.C.) en 2012, le ministre des affaires étrangères, Monsieur Edward Nalbandian et le Secrétaire général de la Francophonie, Monsieur Abdou Diouf signe un pacte linguistique entre l’Arménie et la Francophonie pour une période de trois ans. Outre l’OIF, l’Assemblée parlementaire de la Francophonie, les opérateurs de la Francophonie, tels que l’Agence Universitaire de la Francophonie et l’Association Internationale des Maires Francophones, ainsi que la France sont associés à la réalisation du pacte.
Le pacte linguistique permet de jeter les bases d’une coopération approfondie avec la Francophonie dans des domaines importants tels que l’éducation, la culture, la communication ou le tourisme.
Dans le domaine de l’enseignement du français, plusieurs mesures favorables à l’enseignement de la langue française sont prises. Ainsi, le Ministère de l’Education et de la Science instaure le français, comme 3ème langue étrangère optionnelle dans les établissements scolaires et met en place, avec l’appui de la coopération française, des cours de français renforcé dans 5 écoles.
L’introduction du français en tant que 3ème langue étrangère a concerné en tout 8 villes et 18 établissements et le nombre d’apprenants de français dans les écoles publiques a ainsi augmenté de 14,3% entre 2012 et 2015.
Grace à un mémorandum de coopération éducative signé en juin 2013 avec l’Ambassade de France en Arménie, un enseignement approfondi du français et un cursus bilingue sont mis en place au Lycée n°119 d’Erevan.
Dans le supérieur, la dimension francophone des universités francophones se trouve renforcée : 5 universités d’Arménie sont aujourd’hui membres de l’Agence Universitaire de la Francophonie (AUF).
Le campus numérique francophone d’Erevan est enregistré en tant que représentation officielle de l’AUF en Arménie. L’AUF appuie l’ouverture de deux Centres de réussite universitaire à Erevan. La visibilité de la langue française dans le pays s’améliore grâce aux nombreux évènements francophones qui ont été organisés. Ainsi, la Saison arménienne de la Francophonie qui dure deux mois comprend chaque année des centaines de manifestations culturelles, éducatives et universitaires francophones (350 en 2013, 550 en 2015, plus de 600 en 2017) et contribue à promouvoir un environnement culturel francophone dans le pays.
La promotion de l’affichage et de la signalisation en français a été remarquée sur certains monuments historiques et des conditions favorables sont créées pour l’accueil des touristes francophones.
Le programme de déploiement d’Espaces du livre francophone (ELFE) démarre en 2014 et concerne des bibliothèques de plusieurs grandes villes d’Arménie (Erevan, Goris, Gumri,..).
La Commission de la Télévision et de la Radio de la République d’Arménie s’est engagée à assurer l’accès de TV5 monde en Arménie, notamment à travers le paquet de base des opérateurs câbles.
Le bilan enregistré atteste les progrès réalisés en Arménie dans les domaines de l’enseignement du français et de la présence d’un environnement francophone.
Prenant acte du bilan positif des actions mises en œuvre, un Avenant au pacte linguistique entre la République d’Arménie et la Francophonie est signé, au mois d’avril 2016, par le ministre des Affaires étrangères, Monsieur Edward Nalbandian, et par la Secrétaire générale de la Francophonie, Madame Michaelle JEAN, le reconduisant pour une nouvelle période de trois ans sur la base d’un plan d’action fondée sur les mêmes priorités. L’Arménie est aussi le théâtre d’importantes initiatives régionales francophones.
Au mois de juin 2015, le Ministère des Affaires étrangères d’Arménie et l’OIF organise le premier séminaire régional sur la contribution de la société civile à l’Egalité femme homme en Europe centrale et orientale. Des représentants des gouvernements et des organisations de la société civile des six pays membres de la Francophonie dans cette région (Albanie, Arménie, Bulgarie, ERY Macédoine, Moldavie et Roumanie) y participent.
En octobre 2017, le Ministère de l’Education et de la Science d’Arménie organisera la troisième édition des Olympiades internationales de la langue française dans le cadre d’un partenariat avec l’OIF, les six ministères chargés de l’éducation et les établissements scolaires des pays de la région.
Un Mémorandum de partenariat sur la coopération éducative entre l’OIF et les ministères de l’éducation des six pays de la région sera signé dans le courant de l’année 2017.
D’autres activités dans les domaines de la jeunesse et de la culture, menées conjointement par l’Arménie et l’OIF, seront entreprises durant la période qui précédera le Sommet de la Francophonie à Erevan en 2018.
3. La coopération de l’Arménie avec l’Assemblée parlementaire de la Francophonie et les opérateurs directs de la Francophonie
Au niveau parlementaire, le 5 juillet 2009, l’Assemblée nationale de la République d’Arménie devient membre associé de l’Assemblée parlementaire de la Francophonie (APF).
Elle bénéficie jusqu’en 2014 du programme NORIA mis en place par l’APF qui se concrétise notamment par l’organisation de cours de français destinés aux députés et fonctionnaires du parlement arménien, l’octroi de dotations en fonds documentaires, le soutien à la traduction en français du site officiel de l’Assemblée nationale.
La région Europe de l’APF tient, en mai 2010, sa session à l’Assemblée nationale d’Arménie.
Le Parlement arménien adhère en tant que membre de plein droit à l’APF en 2014.
En avril 2015, l’Arménie accueille la Conférence des présidents de la région Europe des sections de l’APF.
Grace au soutien apporté par l’APF et l’Assemblée nationale d’Arménie, un Parlement des jeunes francophones arméniens, réunis dans l’hémicycle de l’Assemblée nationale, est officiellement lancé, le 11 mai 2016, avec pour objectif de promouvoir l’engagement citoyen des jeunes et de favoriser l’apprentissage de l’activité parlementaire.
Dans le domaine universitaire, l’Agence Universitaire de la Francophonie (AUF) signe, en octobre 2010, un accord avec le ministère des Affaires étrangères de la République d’Arménie sur la création d’un Campus numérique francophone qui sera hébergé à l’Université linguistique d’Etat V. Briussov.
L’AUF développe ses relations de partenariat avec les universités arméniennes, membres de son réseau: l’Université française en Arménie, l’Université linguistique d’État V. Briussov, l’Université d’État d’Erevan, l’Université d’État d’architecture et de construction et l’Université pédagogique d’Etat d’Arménie.
En mars 2011, l’Université française d’Arménie ouvre en son sein une filiale arménienne du Réseau international des Chaires Senghor de la Francophonie qui a pour but de promouvoir l’enseignement du français et de rendre visible la Francophonie dans ses aspects divers : institutionnel, politique, culturel et économique.
Un Mémorandum d’entente pour la mise en place de projets scientifiques et universitaires conjoints entre le Ministère de l’Education et de la Science de la République d’Arménie et l’AUF est signé en juillet 2016.
En matière de coopération décentralisée francophone, la ville d’Erevan est la première à établir des relations institutionnelles avec la Francophonie, en devenant, en 1998, membre de l’Association Internationale des Maires Francophones (AIMF).
En octobre 2010, Erevan accueille les premières Assises arméno-françaises de la coopération décentralisée auxquelles prennent part environ 30 collectivités locales françaises ; la Francophonie est définie comme l’un des axes prioritaires de cette coopération. Cette orientation sera confirmée lors des rencontres similaires qui sont organisées à Valence en 2013, puis à Erevan en 2016.
En octobre 2011, l’Assemblée générale de l’AIMF se tient à Erevan avec la participation de plus de 150 maires de villes membres. Lors de cette assemblée, l’Association des communes d’Arménie devient membre de l’Association.
L’AIMF apporte un soutien aux institutions culturelles et éducatives de la ville d’Erevan ; elle équipe notamment plusieurs écoles et lycée d’Erevan de laboratoires de langues.
En 2011, la région arménienne de Lori devient membre de l’Association Internationale des Régions Francophones.
L’Arménie participe enfin à divers réseaux institutionnels de la Francophonie, tels que l’Union des Conseils Economiques et Sociaux et Institutions Similaires Francophones (UCESIF), depuis juin 2015, et l’Association des Ombudsman et des Médiateurs de la Francophonie (AOMF), depuis octobre 2015.
Références utiles
//www.cde.am/
//www.francophonie.org/